التعرف على المعقمات

أثر الکحول على البکتریا والفیروس
تعتقد لجنه الممرضات الأمریکیات أن الکحول بکثافه 60-70 بالمئه لها أثر جید على مقشر الجراحه حیث یمکن لها تقلیل بکتریا الجلد بشکل سریع. یعتقد روتر أن الکحول أسرع بالنسبه لمعقمات الجلد. أظهرت الدراسات أن المواد المکونه من الکحول لها أثر أکبر بالنسبه للمعقمات.

أنواع الکحول
إیثانول
الکحول الطبیه أو إیثانول تفسد البروتینات داخل الخلایا وتزیل المکونات أحادیه الخلایا والجراثیم وکلما تکون أکثر کثافه تکون أکثر فائده. محلول 70-85 بلامئه محلول للتعقیم. إیثانول یقوم بتغییر البروتین وتحلیل الدهون لإزاله الکائنات الحیه الدقیقه. هذه العملیه تؤثر على البکتریا والفیروسات والفطر فقط.

إیزوبوبانول
مکون عضوی ویعرف باسم إیزوبوبانول و بروبانول. هذه الماده الکیمیاویه فی فئه الکحول ولها رائحه شدیده مثل أنواع الکحول. لإیزوبوبانول أهمیه کبیره بسبب مکافحه البکتریا فی الصحه والطب ویستخدم فی صناعه الصابون والغسول وفی الأعمال الجراحیه تستخدم کمعقم الجلد. سرعه التبخیر فی إیزوبوبانول تشبه الإیثانول ویزیل البکتریا والفیروسات بنفس الطریقه ولکن بما أنها لاتضر نسیج الجلد، أفضل من الإیثانول لتعقیم الجلد
ومن میزات أخرى لإیزوبوبانول بالنسبه للکحول التسمم الأقل ویمکن استخدامه کحلال وسائل التنظیف.

بیروکسید الهیدروجین
بیروکسید الهیدروجین وفقا للدراسات الکثیره لها آثار جیده لمکافحه البکتریا وویورسیدال واسبورسیدال وإزاله الفطر
یعمل بیروکسید الهیدروجین بإنتاج جذور الهیدروکسیل وهذه الجذور تهجم على DNA و أجزاء أخرى من الخلایا. ومحلول 5% من بیروکسید الهیدروجین یمکنه إزاله البکتریا والفیروس فی دقیقه واحده وإزاله الفطر والمتفطرات فی 5 دقائق
فی دراسات م محلول بیروکسید الهیدروجین بکثافه 3% و 10 % تظهر أن محلول 10 % یمکنه إزاله 1000000 من أنواع العصیات فی 60 جقیقه و محلول 3% فی 150 دقیقه
محلول 7% در عرض 6 ساعت عمل اسپورکشی را انجام می‌دهد ولی مایکوباکتریوم را در مدت زمان 20 دقیقه، قارچ‌ها و ویروس‌ها را در 5 دقیقه و باکتری‌ها را در 3 دقیقه از بین می‌برد.
غلظت 6 تا 25% پراکسید هیدروژن بعنوان یک ماده استریل‌کننده شیمیایی مطرح می‌باشد. محلول‌های آماده قابل مصرف به طور معمول دارای 7.5% پراکسید هیدروژن و 0.85% اسید فسفریک(جهت حفظ pH پایین) می‌باشد.

حمض البیرأسیتیک
حمض البیرأسیتیک یعرف بالفعالیه السریعه على الأحیاء الدقیقه الحیه ومن میزاتها عدم وجود منتجاه مضره للبیئه وأخیر یتم تحویل حمض البیرأسیتیک إلى الماء والأوکسیجین. ومن میزات أخرى لهذه الماده، فعالیتها فی درجات الجراره المنخفضه والمواد العضویه. کیفیه أداء حمض البیرأسیتیک تشبه الأحماض الأخرى ویؤدی إلى تدمیر البروتینات ویزیل جدار الخلایا ویؤکسد مجموعات R-SH والکبریت فی البروتینات والانزیمات. کما یمکن ل حمض البیرأسیتیک تدمیر الفطر والمخمرات فی أقل من 5 دقائق بکثافه ppm100.
مرکب حمض البیرأسیتیک و بیروکسید الهیدروجین: وفقا للدراسات مزیج حمض البیرأسیتیک و بیروکسید الهیدروجین، یزیل کافه الأحیاء الدقیقه فی أقل من 20 دقیقه ومزیج مکون من 0.08 % و حمض البیرأسیتیک و 1% بیروکسید الهیدروجین أداءه أفضل من المتفطرات (Mycobacterium)

مرکبات الأمونیوم الرباعی
مرکبات الأمونیوم الرباعی تعرف باسم کاتیون یمکنها إزال أنواع الجراثیم وفعالیه هذا المرکب کثیره خاصه على البکتریا الحاروهذه الفعالیه یمکن مشاهدتها حتى فی الکثافه المنخفضه.
نظام کاتیون، ذره بالنیتروجین یتم اتصالها بأربع مجموعات عضویه وفعالیه هذا النظام ضد الجراثیم حیث یمکن إبعاد المواد المغذیه من الأحیاء الدقیقه الحیه وکما یمنع من إفراز الجراثیم.
والنقطه الهامه حول هذه المجموعه من المعقمات هی أن استخدام هذه المعقمات على الأرضیات یسبب منع نمو الأحیاء الدقیقه الحیه لفتره محدده.
وفی حاله إنتاج QAC أو مرکبات الأمونیوم الرباعی فی کثافه عالیه، یمکن استخدامها کالمنظفات الصناعیه (Detergent) لأنه لها خواص محب للدهن (Lipophilicity) و محب للماء (Hydrophile).
یتم انتاج الکاتیون فی صیغ مختلفه حسب نوع الأداء والاستخدام والاستخدام الصحیح من هذا المواد فی مصانع المواد الغذائیه والمدراس ومراکز الخمات الصحیه والبیوت، یوؤدی إلى زیاده مستوى الصحه کثیرا.
یتم استخدام مکونات الامونیوم الرباعی الجدید لتعقیم الأرضیات والأجهزه وهذه المکونات تزیل الجراثیم فی 1 إلى 2 دقیقه ولها فعالیه کبیره ضد الفیروسات.

معقمات خاصه للمستشفیات
المعقمات أو المطهرات (antiseptic) مجموعه من المواد المضاده للجراثیم الموجوده فی أنسجه الجلد الحیه ویزیل البکتریا والفطر والبوغ أو یمنع نموها. وهذه المجموعه من المواد یختلف عن المضادات الحیویه لأن المضادات الحیویه داخل الجسم یزیل البکتریا فی الجسم بشکل آمن.
المعقمات یحول دون العدوى والتآکل و الإنتان واستخدام المعقمات ضروری لحفظ الصحه ومن الأسباب المهمه للوقایه من الأمراض خاصه الأمراض المعدیه. والفرق الرئیس بین المعقمات و المضادات الحیویه هو أن المعقمات تستخدم فقط خارج الجسم ویزیل البکتریا ولکن المضادات الحیویه یدخل الدم بعد التناول ومضاعفاتها للجسم قلیله. کما یتم استخدام المعقمات لإنتاج المنظفات.
المواد المعقمه تشمل مجموعتین: المواد المعقمه لإزاله البکتریا (Bactericide) ولها القدره على إزاله البکتریا مباشره بإزاله جدار البکتریا والمواد المعقمه التی تمنع نمو البکتریا وتقیسمه.
ومن أهم القضایا التی یجب أن تکون تحت إشراف مدراء المستشفى هو المعقمات والمنظفات المستخدمه فی المستشفى وهنا نشیر إلیها بشکل موجز:
التظهیر بمعنى إزاله الأحیاء الدقیقه الممراضیه الموجوده على الجامدات إلا بوغ البکتریا
عدد المطهرات التی یمکن إزاله بوغ البکتریا قلیل شریطه بقاء المطهرات لفتره طویله وهذه المواد تعرف باسم معقمات کیمیائیه.

مستویات متنوعه للتطهیر والتعقیم
یتم التطهیر فی ثلاثه مستویات:

1. التطهیر فی المستوى العالی
2. التطهیر فی المستوى المتوسط
3. التطهیر فی المستوى المنخفض

المواد التی یتم استخدامها فی المستشفى لإزاله الأحیاء الدقیقه الحیه وتعقیم المستشفى یجب أن تکون لها ظروف تالیه:

• خاصیه مضاده للجراثیم
• القدره على مکافحه الجراثیم بشکل مستمر
• إمکانیه التحلل فی الماء
• القدره على البقاء وعدم انتهاء الفعالیه فی مده قصیره
• عدم التسمم للإنسان والحیوان
• خاصیه مضاده للجراثیم فی درجه حراره الجسم أو الغرفه
• القدره العالیه على التسرب
• أن تکون منخفضه السعر وفی متناول الید

أهم مجموعات أسباب مضاده للجراثیم

1. الفینول أو مرکب فینول : الفعالیه بشکل إزاله بروتینات البکتریا وإزاله غشاء الخلایا
2. الکحول: بکثافه 30-70 لها أکبر أثر مضاد للجراثیم مثل الإیثانول
3. الهالوجینات: تشمل مواد الیود وکترین وفلورین
4. مرکبات معادن ثقیله مثل متانن ومکونا الفضه والنحاس
5. مرکبات الأمونیوم الرباعی: ضمن منظفات کاتیون
6. ألدهید (Aldehyde): مثل جلوتار الدهید وفرم الدهید
7. الشاش (Gauze) مثل شاش التعقیم

مطهرات و معقمات الکیمیاویه فی المستشفیات من المواد التالیه عاده:

1. الکلور: المرکب المستخدم فی هذه المجموعه هو هیبوکلوریت
2. الیود: محلول 2 % یتم استخدامها للتعقیم
3. بوفیدون-ایودین: من مرکبات الیود وفعالیه کبیره للتطهیر ضد بوغ البکتریا والفطر
4. بیروکسید الهیدروجین: یتم استخدامه لتعقیم الجروح خاصه الجروح الیابسه ویجب استخدام بیروکسید الهیدروجین بشکل محلول ولیس بشکل خالص
5. حمض الفورمیک: شاش التعقیم لایزیل بوغ البکتریا جیدا ولکن یزیل الجراثیم جیدا کما یمکنه إزاله الجمره الخبیثه والکزاز
6. الفینول ومشتقاتها : لتطهیر الأوانی الملوثه بالقشع وتطهیر المراحیض
7. اوکرزول (O-Cresol) لتطهیر البراز وقشع المرضى
8. کرولین محلول کروزل + ماده نفطیه + صابون یسمى کرولین یتم استخدامه لتطهیر المراحیض بنسبه 5%
9. بیرمنغنات البوتاسیوم: مضاد للجراثیم قوی ولکن مع المواد العضویه یبطل مفعولها
10. المنظفات الصناعیه(Detergent): لتنظیف المواد الخارجیه والملوثات عند المیاه
11. مرکبات الأمونیوم الرباعی: ضمن المنظفات الصناعیه یتم استخدامها فی تطهیر المستشفیات
12. افروز: من المنظفات الکاتیونیه لتطهیرالمستشفیات والأدوات الطبیه
13. Halamid: للأوانی فی المطبخ وتطهیر المرافق لصحیه وتعقیم الیدین

الغسل فی الجراحه
الغسل بمعنى غسل الیدین قبل الأعمال الجراحیه والأخصائی الذی یساعد الطبیب الجراح فی غسل الیدین أیضا یقال الممرض المساعد (scrub nurse) و الأخصائی بدون غسل الیدین الذی یساعد الطبیب فی تقدیم الأدوات المطلوب (سیرکولر) 
طریقه غسل الیدین قبل الأعمال الجراحیه طریقه خاصه ویجب العنایه بنقاط هامه.
إحدى النقاط هی مده غسل الیدین. وفیما یتعلق بغسل الیدین هناک آراء متباینه ولکن الحد الأدنى 3 دقائق ونظرا إلى طریقه غسل الیدین، تکون 3 دقائق أو 4 أو 5 أو 10 دقائق.
نقاط هامه أخرى فی غسل الیدین إضافه إلى طول الفتره، طریقه غسل الیدین، حیث یجب أن یبدأ الغسل من الأظفار والأصابع ثم راحه الید والمعصم والذراع و ما یقارب 5 إلى 8 سنتیمترات أعلى الکوع. وفی هذه الفتره یجب أن تکون الیدین أعلى من الساعد حیث یجری الماء من الأصابع باتجاه الساعد والجراح یجب ألا یجعل الیدین أسفل الساعد والکوع.
الطریقه السائده هی غسل الأصباع وراحه الید وخلفها والمعصم والساعد بسائل التعقیم لدقیقه واحده، ثم الغسیل بالماء ثم غسیل الأظفار والأصابع والیدین والمعصم والساعد والکوع باستخدام الفرشاه الخاصه ثم الغسل من جدید.
إحدى النقاط العامه عند غسل الیدین قبل الا‘مال اجراحیه هی عدم التماس بین الید والأشیاء الخارجیه مثل الحوض والصنبور.
حالیا فی جمیع غرف الجراحه یوجد صنبور اتوماتیک ویمکن غسل الیدین بدون التماس بین الید والصنبور أو هناک صنابیر یمکن فتحها أو غلقها بواسطه مساعد الجراح أو یقول الجراح بغلق الصنبور بواسطه الأعضاء التی لاتستخدم فی الجراحه.